Başlıklar ve Kızaklı Ahşap Birleştirmeler

Başlıklar ve Kızaklı Ahşap Birleştirmeler

Masif ağaçtan yapılan ve serbest olarak kullanılan tablaların yapımında, teknolojik kurallara yeterince uyulmuş olsa da ağacın yapı özelliği nedeniyle gene de zamanla düzgünlüğü bozulur. Tablanın yapıldığı andakinden daha kuru bir ortamda ahşap çalışmaya başlar yani formlarında hareketlilikten meydana gelen bozukluklar ortaya çıkar. Genişlik azalır ve genişlik doğrultusundaki yüzey düzgünlüğü bozulur. Bu çeşit tablalarda boyut küçülmesi önemli bir sakınca meydana getirmediği halde yüzey düzgünlüğünün bozulması tablanın işe yaramaz hale gelmesine neden olur. İşte bu tablaların yüzey düzgünlüklerinin bozulmasını önlemek ve genişlik yönünde çalışmasına da engel olmamak ancak kızaklar ve başlıklarla mümkün olur. Genellikle küçük serbest tablaların yapımında başlık, büyük tablalarda da kızaklı birleştirme kullanılır. Çünkü kızak başlığa kıyasla daha dayanıklı ve olası form değişkenlerine karşı dirençlidir.

BAŞLIKLAR

Bu tablalar yapılırken kullanılan kereste kuru ve ardak, budak, çatlak dediğimiz odun kusurları olmamalıdır. Parça genişlikleri on santimetreyi geçmemelidir. Tahtaların yıl halkaları yüzeye dikey veya dikeye yakın olmalı, yapıştırma esaslarına mutlaka uyulmalıdır. Başlıkların en çok kullanılan çeşitleri şöyle sıralanabilir:

1. Kinişli Başlık Ahşap Birleştirme
2. Kinişli Zıvanalı Başlık Ahşap Birleştirme
3. Çıta Başlık Ahşap Birleştirme
4. Kızaklı Başlık Ahşap Birleştirme
5. Kavela Başlık Ahşap Birleştirme
6. Üçgen ve Pahlı Başlık Ahşap Birleştirme
7. Kırlangıç Kuyruğu Kızaklı Ahşap Birleştirme

1) Kinişli Başlık Ahşap Birleştirme

Bu teknik daha çok karyola kayıtlarının başlarında ve resim tahtalarında, masalarında kullanılır. Başlık genişlikleri karyola kayıtlarının başlarında 3-5 cm, resim tahtalarında ve masalarda da 6-8 cm yapılır. 

Şekil 1: Kinişli Başlık Ahşap Birleştirme

Şekil 2: Kinişli Başlık Ahşap Birleştirme

Örneğin karyola kayıtlarında başlığın tamamı tutkallanır. Çünkü burada sağlamlık önemlidir, aynı zamanda kayıt genişliği azdır (16 - 22 cm). Fakat resim tahtalarında sadece ortadan 10- 12 cm'lik bir kısım tutkallanır ve diğer kısımlar serbest kalır ki tabla şekil değiştirmeden ve çatlamadan rahatça çalışabilsin. 

2) Kinişli Zıvanalı Başlık Ahşap Birleştirme

Bu başlık birleştirme tekniği daha çok resim masası ve plançete yapımında kullanılır. Bu başlıklar burada olduğu gibi düzde yapılabilir çıkıntılıda yapılabilir. Resim masası ve plançete yapımında T cetvelinin rahat çalışması için bu teknik tercih edilir çünkü resim yapılacak yüzeyin dümdüz olup T cetvel için sorun teşkil etmez. Şekil 7'deki birleştirme tekniğinde bulunan çıkıntılar T cetvel için sorun yaratacaktır. Başlıkların sadece zıvana kısımları tutkallanır, kinişli kısımlar serbest kalır. Böylece tablada meydana gelebilecek çatlamalar önlenmiş olur. 

Şekil 3: Kinişli Zıvanalı Ahşap Birleştirme

Şekil 4: Kinişli Zıvanalı Ahşap Birleştirme

Şekil 5: Kinişli Açık Zıvanalı Başlık Ahşap Birleştirme

Şekil 6: Kinişli Açık Zıvanalı Başlık Ahşap Birleştirme

Sağlamlığı artırmak bakımından zıvanalara testere ile iki taraftan kanal açıp kama çakılabilir (Şekil 5, Şekil 6).

Şekil 7: Kinişli Taşkın Başlık Ahşap Birleştirme (Üst ve Orta)

Bu başlıklar tabla ile aynı kalınlıkta olabileceği gibi tabladan tek veya çift yönlü taşkın olarak da tasarlanabilir.

3) Çıta Başlık Ahşap Birleştirme

Bu başlık birleştirme tekniği çoğunlukla vida tutması gereken sunta lam tablalarda tercih edilir.  Sunta lam vida tutmaz fakat araya masif ahşap çıta konulduğunda bu sonra ortadan kalkacaktır. Başlık kalınlığı en az tabla kalınlığının 1/2si veya daha fazlası yapılır.

Şekil 8: Çıta Başlık Ahşap Birleştirme

Karyola kullanımında genişlik 30 cm yi geçmez. Kapaklarda başlığın tamamı tutkallanabilir. Eğer tablalar çok geniş ise tablanın ortasından 10 cm genişliğindeki bir alan tutkallanarak bir kısım tutkallı bir kısım tutkalsız yani serbest kalması idealdir.

4) Kırlangıç Kuyruğu Kızaklı Ahşap Birleştirme

Tablanın kızakları elde kırlangıç kuyruğu kızak rendesi veya freze makinasında, kanallar yatay yada dikey freze makinasında açılabilir.

Şekil 9: Kırlangıç Kuyruğu Kızaklı Ahşap Birleştirme

Yapımı kinişli başlıklara göre daha zordur. Fakat daha sağlamdır.

5) Kavela Başlıklı Ahşap Birleştirme

Karyola kayıtlarının başlarında kullanılır. Yapımı kolaydır. Kayıt kalınlığının yarısından daha büyük çaplı bir matkapla kayıt başlarından 1,5-2 cm içerden delikler delinerek tutkallı kavela çakılır. Menteşe vidaların vida kısmı kavelaya girdiğinden menteşeyi yeterli sağlamlıkta tutarak vidanın sökülmesini engeller.

Şekil 10: Kavela Başlık Ahşap Birleştirme

Diğer başlık birleştirme teknikleri gibi sağlam vida tutmaz ama, ağaç malzemenin maktasında vida vidalamaktan daha iyidir. Ucuzdur ve yapımı kolaydır. Dolayısıyla değersiz işlerde tercih edilir.

6) Üçgen ve Pahlı Başlık Ahşap Birleştirme

Bu birleştirme tekniği kontra tabla, sunta lam gibi suni yani yapay tahtalar yapılmaya başlamadan önce masif kapakların yapımında ve maktasına vida vidalanacak tablalarda kullanılıyordu. Fakat yukarıda bahsettiğimiz suni tahtalar piyasaya çıktığından beri artık neredeyse hiç kullanılmamaktadır.

Şekil 11: Üçgen ve Pahlı Başlık Ahşap Birleştirme

7) Kırlangıç Kuyruğu Kızaklı Ahşap Birleştirme

Bu birleştirme tekniği büyük resim tahtası ve masasında kullanılır. Kızaklı birleştirmede kanal derinliği tabla derinliğinin 1/3 ü, kızak eğim açısıda ortalama 75 derece yapılır. Kırlangıç kuyruğu tabladan 3-4 cm içerden veya tabla genişliği kadar baştan sona yapılabilir.

Şekil 12: Kırlangıç Kuyruğu Kızaklı Ahşap Birleştirme

Kızaklı birleştirmenin başı tutkallanmayıp son 8-12cm si tutkallanır. Böylece tabla genişlik yönünde rahatça çalışabildiği halde formu bozulmadan sağlıklı bir şekilde kalabilir. Aksi halde tamamı tutkallandığında ahşabın çalışması engellenir ve dolayısıyla tabla bir çok yerinden çatlar ve kullanılamaz hale gelir.