Makine Tanım ve Sınıflandırmaları

İnsanoğlu, tarihin başlangıcından bu yana, çağlara göre değişen bir takım fizyolojik ve psikolojik ihtiyaçlarla karşı karşıya kalmıştır. Şüphesiz, insanın yaşamını devam ettirebilmesi için bu ihtiyaçların giderilmesi zorunlu idi. Bu zorunluluk, insanı, ihtiyaçların giderilmesinde bir takım çabalara yöneltmiş ve bu çabalarda kendi doğal yapısını kul lanmasının yanında bazı yapay araçlar da kullanmayı gerektirmiştir. Başlangıçta bu araçlar doğal şekillerinde (taş, sopa) kullanılırken, daha sonraları, daha etkin kullanım için şekillendirilmiş veya birbirleri ile kombine edilmiştir. Örneğin; kemik ve geyik boynuzundan bıçak, iğne, matkap, tığ ve testereler oyulmuş veya ahşaptan bir sapa basit yumruk şeklinde bir taş bağlanarak aracın etkinliği arttırılmıştır. Böylelikle "alet" kavramı ortaya çıkmıştır. Zaman dahilinde, insanda, duygusal ve psikolojik zevklerin gelişmesi ve toplu yaşam biçimlerine geçmeleriyle ihtiyaçların artması oranında, malzemelerin daha çok veya kolay işlenmesi zorunluluğu ortaya çıkmış, üretimde kullanılan basit aletler yetersiz kalmıştır. Ayrıca, bu zorunluluğa bağlı olarak aletlerin daha büyük çapta yapılması ve verimli duruma getirilmesi, bunlara uygulanan kuvvetin artmasını gerektirmiştir. Oysa, insanın gücü, belirli bir sınırın üstüne çıkamamaktadır. Bu durumda, insan gücünün alete doğrudan değil dolaylı olarak etki yaptırılması düşünülmüştür. Zamanla kuvvet kolunun uzunluğu ile kuvvet arasındaki ilişki, kasnak ve dişlilerle hareketin aktarılması v.b. gibi mekanik temel prensipleri kavranmış ve insan gücünden büyük ölçüde ekonomi sağlanmıştır. Böylelikle; fiziksel bir gücün, mekanik prensiplerle aktarılarak malzeme işleyen alete dolaylı olarak uygulanması "MAKİNE" kavramını doğurmuştur.

Makine , herhangi bir enerji türünü başka bir enerjiye dönüştürmek, belli bir güçten yararlanarak bir işi yapmak veya etki oluşturmak için dişliler, yataklar ve miller gibi çeşitli makine elemanlarından oluşan düzenekler bütününe denir. Herhangi bir mekanik parçası olmayan elektronik veya organik aygıtlara da makine denir.

Makineler belirli bir işin gerçekleştirilmesinde ya da fiziksel bir işlevin yerine getirilmesinde, insan ya da hayvan gücüne yardımcı olmak veya tümüyle onların yerini almak için geliştirilmişlerdir. Kaldıraç, eğik düzlem, çıkrık gibi basit makinelerden, modern bir otomobil gibi çok karmaşık sistemlere kadar geniş bir yelpaze içindeki aygıtları kapsarlar.

Makineler ısıl, kimyasal, nükleer ya da elektriksel enerjiyi mekanik enerjiye dönüştürerek ya da bunu tam tersi biçiminde çalışabilir veya yalnızca kuvvetleri ve hareketi aktarma ya da uyarlama işlevi görebilir. Bütün makinelerde birer giriş ve çıkış donanımı ile uyarlama ya da dönüştürme ve aktarma donanımları vardır.

Giriş enerjilerini (girdi), rüzgâr, akarsu, kömür, petrol ya da uranyum gibi doğal kaynaklardan alan ve bu enerjiyi mekanik enerjiye dönüştüren makinelere birincil devindirici (primer motor) denir. Yeldeğirmenleri, su çarkları, türbinler, buhar makineleri ve içten yanmalı motorlar birincil devindiricilerdir.

Bu makinelerden elde edilen çıkış enerjisi (çıktı), çoğunlukla döner millerin aracılığıyla elektrik üreteci, hidrolik pompa ya da kompresör gibi başka makinelere girdi olarak beslenebilir. Bu son üç aygıt ise üreteçler (jeneratör) sınıfına girer; bu aygıtların çıktısı olan elektriksel, hidrolik ve pnömatik enerjiler, elektrik, hidrolik ya da hava motorlarında girdi olarak kullanılabilir. Bu motorlardan, takım tezgahları gibi malzeme işleme makineleri, paketleme ve taşıma makineleri ya da dikiş makinesi ve çamaşır makinesi gibi çeşitli türlerde çıktılar üreten makinelerin çalıştırılmasında yararlanılır.

Birincil devindirici, üreteç ya da motor sınıfına girmeyen makineler ise işlemci (operatör makine) denir; işlemciler kategorisi, hesap makinesi ve yazı makinesi gibi elle çalıştırılan bütün aletleri kapsar.

Bazı durumlarda bütün kategorilerdeki makineler tek bir birim içinde toplanır. Örneğin, bir dizel-elektrikli lokomotifte, birincil devindirici dizel motorudur; bu motor elektrik üretecine güç sağlar, üreteç de tekerlekleri çeviren motorları çalıştırır.

Makineler, gördükleri işlere göre başlıca iki gruba ayrılırlar.

Kuvvet makineleri
İş makineleri

1) Kuvvet Makineleri

Kuvvet makineleri; doğal kaynaklardan veya yapay yollarla elde edilen enerjiyi mekanik enerjiye çevirerek, iş makineleri için gerekli gücü sağlayan makinelerdir. Bu gruptaki makineler genellikle "motor" olarak adlandırılır. Günümüzde kullanılan motor türleri şunlardır :

Su türbünleri
Rüzgar türbünleri
Buhar makineleri
Patlamalı motorlar
Yanmalı motorlar
Elektrik motorları

Endüstrinin pekçok dalında olduğu gibi, ağaçişleri makinelerinin çalıştırılmasında da en çok elektrik motorları kullanılmaktadır. Yüksek verimlilik, basitlik, hacim küçüklüğü vb. özellikler bu motorların avantajlarıdır.

2) İş Makineleri

Bu makineler, kuvvet makinelerinden (motorlardan) aldıkları gücü, işe dönüştüren makinelerdir "Almaç makineler" olarak da adlandırılırlar. Ağaçişleri sektöründe, malzemeleri işlemek için kullanılan tüm makineler (planya, kalınlık, frezeler vd.) iş makineleri grubundadır. Hacim, kullanım amacı ve işleme özellikleri açısından üçe ayrılırlar :

Büyük tip makineler
Küçük tip makineler
El makineleri

Daha çok büyük atelyeler için uygun olan büyük tip makineler, kapalı ve oturaklı gövdeli, yüksek güçlü ve devirli olup, değişik işlemler için yardımcı eklenti ve aygıtlarla donatılmıştır. Endüstriyel amaçla kullanılan tüm makineler (kalınlık, freze, vd.) bu gruptandır. Küçük tip makineler, büyük tip makinelerle gerçekleştirilen işlemleri yapmakla beraber, hacim, güç ve devir açısından küçük değerlere sahiptirler. Metal ayaklar veya ah-

şap tezgahlar üzerine bağlanırlar ve amatör işler için tercih edilirler. El makineleri ise, elle taşınabilecek büyüklükte ve ağırlıktadır. Özellikle, yerinde montaj işleri için elverişlidir. Diğer makinelerin aksine, bu makinelerde, genellikle iş sabit olup makine hareketlidir ve bu hareket elle sağlanır.

Ahşap İşleme Makinelerinde Yapısal Elemanlar

Makineler; tür ve çalışma şekillerine göre farklılık göstermekle birlikte, bazı ortak elemanlara sahiptir. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

Elektriksel donanım ve motorlar
Miller
Vida mekanizması
Yataklar ve kızaklar
Kasnak, kayış ve dişli düzenleri
Kesiciler
Gövde
Tabla
Yardımcı eklentiler

1) Elektriksel Donanım ve Motorlar

Elektrik enerjisinin diğer enerji türlerine dönüşümünün, uzaklara taşınmasının ve kullanılmasının kolay olması, verimin yüksek olması gibi nedenlerle, makinelerle kuvvet üretimi için bu enerji türünden faydalanılmaktadır. Hidroelektrik ve termik santrallar aracılığıyla üretilen elektrik enerjisinin gerilimi, trafo merkezleriyle düşürülerek tüketim merkezlerine aktarılır ve direk tipi trafo istasyonları ile, gerilim 220 V'a kadar düşürülür Bu şekilde üretilen akımın frekansı Türkiye'de 50 Hz'dir.

Şekil 1: Elektriksel Donanım ve Motorlar

Üretilen elektrik enerjisi, motorlar aracılığıyla, çeşitli işlemler için gerekli kuvvete dönüştürülür. Son zamanlarda pnömatik ve hidrolik devreli motorlar geliştirilmiş olmakla beraber, bazı özel aparatlar dışında, ahşap işleme makinelerinin tamamı elektrik motorlarıyla çalıştırılır. Bütün makinelerde, motor, kesicinin bağlandığı mili çalıştıran bir başka deyişle esas işlemi yapan eleman olup, makinenin en önemli parçasıdır. Motorlar; doğru akım motorları ve alternatif akim motorları olmak üzere iki grupta toplanır ve ahşap işleme makinelerinde genellikle alternatif akım motorları kullanılır. Gerek doğru akım motorları ve gerekse alternatif akım motorları, "Stator" ve "rotor" olmak üzere iki kısımdan meydana gelir. Doğru akım motorlarında, rotor, "Endüvi" adını alır. Bu motorlarda ortaklaşa taraf, stator manyetik alanının oluşturulabilmesidir. Stator manyetik alanı içinde kalan rotor (endüvi) sargılarından bir akım geçirildiğinde, rotor (endüvi) üzerine bir döndürme momenti etkir ve bir dönme hareketi oluşur. Bu dönme hareketi, mili döndüren harekettir. Bu dönü hareketi daha sonra açıklanacağı gibi, çeşitli iletim sistemleri ile, kesiciler için kuvvete dönüştürülür. Motorlar, elektrik akımı türüne bağlı olarak farklı tür ve yapıda olabilmektedir. Bu motorların tür, çalışma ilkeleri ve yapısı bu kitabın amacı dışındadır. Bu nedenle bir motorun ana elemanlarının görülebilmesi için, alternatif akımla çalışan "döner bilezik rotorlu motor" örneği ile yetinilmiştir.

2) Miller

Miller; kesici, kasnak, dişli, merdane, makara, vb. gibi dönüsel hareketli parçaları üzerinde taşıyan elemanlardır. Miller; dikey veya yatay yerleştirilebilir ve eksenel veya radyal yataklar üzerinde dönerler. Miller aşınma, burulma ve basınca dirençli özel çelikten yapılır.

3) Vida Mekanizması

Vida mekanizması en önemli iletim elemanlarından biridir. Üzerine konan tabla ile parçasının sağa-sola, öne-arkaya hareketi için kullanılır. Bu elemanlardan beklenen sağlamlık, düşük sürtünme, yüksek verim 3-4º'lik helis açısı gibi özellikler geleneksel makinelerde kullanılan normal trapez vidalar ile karşılanamaz. Bu nedenle, CNC makiler için "Bilyalı vida mekanizması" geliştirilmiştir.

Şekil 2: Bilyalı Vida Mekanizması

4) Yataklar ve Kızaklar

Makine millerine bir veya iki baştan desteklik yaparak hareketi kolaylaştıran bağlamlara "yatak" adı verilir (Şekil 2). Bir makinede kesicileri ve kasnakları taşıyan millerle, parçanın ilerlemesini sağlayan silindirler, yüksek veya düşük devirlerle dönüş yapar. Bu dönüşte, millere desteklik yapmak ve sürtünmeyi en aza indirmek, makinenin ömrü ve verimi bakımından büyük önem taşır. Zira, azaltılan sürtünme ile hareketin kolaylaştırılması, kuvvet kaybını azalttığı gibi, zamanla, aşınmaya ve sarsıntılı dönüşlere de engel olur. Yataklar taşıdıkları millerin devir sayılarına ve özelliklerine göre başlıca iki grupta toplanır.

5) Kasnak, Kayış ve Dişli Düzenleri

Makinelerde, motorun dönme hareketinin çeşitli millere aktarılmasında kasnak kayış ve dişli düzenlerinden faydalanılır. Bir kuvvet kaynağından; genellikle elektrik motorundan makina miline kuvvet aktarımı başlıca dört şekilde olur :

Merkezi İletim (Transmisyon):

Bir motordan hareket alan ana mil üzerindeki çok sayıda kasnak aracılığı ile çok sayıdaki makinaya kuvvet aktarılması düzenine trans-misyon düzeni (Merkezi iletim) denir. Oldukça eski olan ve ekonomik ve teknik yönlerden bazı sakıncaları olan merkezi iletim bugün terkedilmiştir.

Kısa Kayışla İletim:

Ahşap işleme makinelerinde en çok uygulanan yöntemlerden biridir. Makine gövdesine veya dışına monte edilen motordan makine miline hareket, bir kayışla veya çoklu kayış grubu ile aktarılır (Planya, şerit testere v.d. kuvvet aktarimı).

Kayışa yataklık eden araçlara topluca kasnak denir Kayış mesafesi, motorun bağlı olduğu kızak yardımı ile ayarlanabilir. Bu sistemle çalışan makinelerde;

Mesafe kısa olduğundan kuvvet kaybı oldukça azdır.
Makineye yapılan aşırı yüklenmeler doğrudan motoru etkilemez.
Milin devir sayısı, basamaklı kasnaklar kullanılarak istenilen seviyede ayarlanabilir.
Kayış düzeni bir koruyucu ile kapalı tutulduğundan, iş kazasına sebep olmaz.

Kısa kayışla iletim sisteminde, motor ve mil kasnaklarının çapları ile devir sayıları

arasındaki orantı : D1/D2=N2/N1'dir

Şekil 3: Değişik çaplı kasnaklarla hareketli iletim

d1: Motor kasnağı çapı
d2: Mil kasnağı çapı
n1: Motor devir sayısı
n2: Mil devir sayısı

Akuple İletim

Bu iletim şeklinde, motor milinin uzantısı, aynı zamanda makine milidir. Üst freze, el makineleri ve zımpara taşı gibi makinelerde bu iletim şekli görülür. Bu yöntemin kendine özgü yararlı ve sakıncalı yönleri vardır:

Kayış-kasnak gibi ayrıntılar yoktur.
Kayma olmadığından güç kaybı da yoktur.
Kayış gerdirme olmadığından, motor ve mil yataklarının zorlanması söz konusu değildir.
Motor ve mil bir arada olduğundan, fazla yer kaplamaz ve taşınması kolaydır.
İş kazalarına karşı oldukça güvenlidir.
Makineye gelecek aşırı yük doğrudan motoru etkileyeceğinden otomatik şalter gerektirir.
Devir sayısını arttırmak gerektiğinde frekans yükseltici sistem gerekir.

Dişli İle İletim

Bu sistemde, motor milinin hareketi, bir dişli düzeni yardımı ile makine miline aktarılır. Dişli düzeni, genellikle bir kutu (vites kutusu) içinde çalışan, değişik çaplı dişlilerden meydana gelir. Dişli çapları ile devir sayıları arasındaki orantı, aynen kayış-kasnak sisteminde olduğu gibidir. Dönme hızının sık sık değiştirilmesi gereken makinelerde uygulanan bu sistemde, genellikle motorun durdurulmasına gerek kalmadan, vites kutusunun dışındaki bir kol yardımı ile istenilen hız ayarı kolayca ayarlanabilir.

CNC makinelerde kullanılan elektrik motorlarında çıkış hızları yüksek ve döndürme momentleri düşük olduğundan, yüksek döndürme momentleri elde etmek için motor ile vida arasına bir dişli çark mekanizması konur (Şekil 4). Hidrolik motorlarda ise hız düşük döndürme momenti büyük olduğundan, motor vidaya bir kaplin yardımıyla bağlanır.

CNC makinelerde kullanılan dişli çarkların dayanıklı, kütleleri düşük, doğruluk dereceleri ve verimi yüksek ve boşluksuz bir yapıya sahip olması gerekir. Bu nedenle; Şekil 4'de gösterildiği gibi iç içe çark sistemi kullanılır.

Şekil 4: İç çark sistemi

Kasnaklar

Motorlardan iş makinelerine dönüş hareketini aktarmak için kullanılan kayışların sanıldığı elemanlara "kasnak" adı verilir. Bunlardan motor miline bağlı olan kasnağa "döndüren kasnak", makina mili üzerinde hareket alan kasnağa da "dönen kasnak" adı verilir.

Şekil 5

b: bombe genişliği
h: bombe yüksekliği

Kayışlar

Dönme hareketini kasnaktan kasnağa iletmede kullanılan şeritlere "kayış" adı veri-

lir. Kayışlar, kasnak tiplerine göre belirlenir ve düz ve trapez kayışlar olmak üzere iki

grupta incelenir.

Düz Kayışlar:

Keten, kauçuk, plastik ve kösele gibi malzemelerden yapılan değişik genişlik ve boylardaki düz kayışlar, karşılıklı kasnakların çevrelerini saracak şekilde baş başa eklenir. Atölyede gerekli boyda kesildikten sonra iki başları ya özel raptiye ile eklenir veya pahlı olarak kesilip tutkalla yapıştırılır.

Güç aktarımında kullanılmak üzere siparişe uygun (istenilen en ve boyda), aşınmaya karşı son derece dayanıklı kauçuk yüzeye sahip, mukavemet elemanı poliamid, poliester, aramid esaslı düz kayışları özel olarak üretilmektedir.

Bu kayışlar enerji tüketiminde önemli tasarruf sağladığı gibi yüksek güç aktarımı özelliği ile her türlü devirde çalışabilen makine üzerinde kolaylıkla eklenebilen üstün teknoloji ürünü kayışlardır. Ayrıca yüksek hızda çalışabilen poliester kordlu ve elastik ekyeri olmayan sonsuz ( SE süper endless) kayışlar otomasyon, para sayma, bankamatik makineleri için temin edilmektedir.

Mukavemet elemanı poliamid olan kayışlardan sonra geliştirilen poliester ve aramid kordlu kayışlar daha kısa mesafelerde gerdirme yüksek güç iletimi enerji tasarrufu , küçük kasnaklarda çalışabilme, nem ve sıcaktan daha az etkilenme, ekleme yöntemi ile düzgün yapıştırma ve yanal yırtılmalara karşı daha dayanıklı kayışlar olarak kullanılmaktadır.

Poliüretan Zaman Kayışları

Poliüretan dış kaplama ve mukavemet elemanları olarak çelik ve kevlar kordları bir araya getirilerek yağa ve kesme kuvvetine dayanıklı diş yapısı ve çeşitli kimyasal maddelerden etkilenmeyen, uzamaya karşı daha mukavemetli kayışlar geliştirilmiştir.

Bu kayışların Trapez diş formunda T2.5 , T5 , T10 , T20 , MXL , XL , L , H , XH ayrıca güçlendirilmiş olarak AT5 , AT10 , AT20 ve bunların çift taraflı üretimleri mevcuttur.

Ayrıca farklı diş formunda ( yuvarlak ) daha fazla güç iletebilmek için 5m, 8m, 14m hatveli tipleri üretilmiştir. Poliüretan zaman kayışları açık metre halinde üretildikleri gibi konveyör amaçlı olarak da üzerlerine çeşitli profiller ( Tekstil tarak şapka kayışı ) ve kaplama malzemeleri eklenebilmektedir.

Kauçuk Zaman Kayışları

Endüstriyel makinelerde güç iletiminde yüksek hassasiyet ve senkronizasyon sağlayan trapez diş formunda klasik MXL, XL, L, H, XH, XXH kayışları,Çift taraflı güç iletebilen DXL, DL, DH kayışlar,

Geliştirilmiş yuvarlak diş yapısı sayesinde kesme kuvvetlerine ve diş atlama problemlerinin daha az olduğu , daha fazla güç ileten 2M, 3M, 4.5M, 5M, 8M, 14M kayışları ile farklı diş yapısına sahip S3M, S5M, S8M, S14M kayışları,

Özel olarak ekstra güçlendirilmiş RPP SILVER, GOLD ve OMEGA HP, HL çeşitleri

V Kayışları

Kauçuk gövde içerisine polyester kordlar ilave edilerek üzeri sentetik bezle kaplanan; hafif, orta ve ağır yükler için geliştirilmiş olan V Kayışları, güç milinden iş miline devir ve güç aktarmak için endüstriyel makinelerde kullanılmaktadır.

V Kayışları;

- Klasik düz; 5, 6, 8, 10, 13, 17, 22, 25, 32 ve 40 kayışlar,

- Ayrıca 9.5, 12.5 kayışlar,

- Daha fazla güç aktarımı için tasarlanmış olan SPZ, SPA, SPB, SPC ile USA Standardında 3V, 5V, 8V tipleri,

Dişli ve ekstra güçlendirilmiş tipleri,

Özellikle yağa dayanıklı poliüretan kayışlar,

60° açılı V-Kayışları,

Çift taraflı tahrikler için tasarlanmış altıgen kayışlar.

6) Kesiciler

Bir mekanik etki sonucu malzemelere istenilen biçimin verilmesini sağlayan araçlara "kesici" adı verilir. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi, ahşap işleme makineleri ile, ahşap malzemenin istenilen ölçülere getirilmesi, yüzeylerinin düzeltilmesi, lamba, kiniş, kordon ve profil açma gibi işlemler için değişik özelliklere sahip kesicilere gerek duyulur.

Ahşap işleme makinelerinde kullanılan kesicilere ait genel bir sınıflandırma Şekil 3'de verilmiştir. Kesicilerin genel özellikleri, makineler bölümünde detaylı bir şekilde işlenecektir.

Şekil 6: Ahşap İşleme Makinelerinde Kullanılan Kesicilerin Sınıflandırılması

7) Gövde

Makinenin diğer parçalarını üzerinde taşıyan ve makinenin yerle bağlantısını sağlayan ana elemandır. Makinenin konstrüksiyon özelliğine ve kullanış amacına göre çok değişik yapida imal edilebilir. Ağır tip makinelerin gövdeleri dökme demirden ve kapalı olarak yapılır. Bu tip kapalı gövdeler aynı zamanda motor, dişli, kayış vb. elemanları koruma görevi yapar. Çalışırken titrememesi ve yerinden oynamaması için makinenin gövdesi, beton zemine, yataylığı ve düzgünlüğü kontrol edilerek civatalar ile sağlamca bağlanır.

Hafif tip makineler ise, metal veya ahşaptan yapılmış sehpalar gibi genellikle açık görünüşlü gövdeler üzerinde oturur. Hafif gövdeleri yere bağlamak gereği her zaman duyulmaz ve kolaylıkla bir yerden bir yere taşınabilirler. Makine tipine göre makine gövdeleri birbirinden oldukça farklıdır. Ancak; bir genelleştirme yapılırsa, makinelerin gövdeleri "Banko" ve "Kolon"lardan meydana gelir. Makinenin bulunduğu zemine göre yatay eleman "Banko", dikey vaziyette bulunan eleman ise "Kolon" olarak adlandırılır. Buna göre, bazı makineler sadece kolondan, bazıları sadece bankodan, bazıları ise hem kolonlu hem de bankolu bir yapıda olabilir.

Makine gövdeleri yüksek rijitliğe ve kütleleri azaltmak için hafif konstrüksiyonlu olmalı yani; rijitlik/kütle oranı yüksek olmalıdır. Ayrıca; malzeme seçiminde "sönümleme" özelliği de dikkate alınmalıdır. Rijitlik / kütle oranı üzerinde yapılan teorik ve deneysel incelemelere göre, bu açıdan en uygun kesit içi boş kesittir. Boş kesitler; eğilme ve burulma gibi zorlamalarda, kesitteki gerilmelerin dağılımını eşitlemekle beraber, eylemsizlik momentini de arttırırlar. Ancak, bu durumda, elemanın dış boyutu da artar. Boş kesitli elemanların rijitliklerini arttırmak için, kaburgalar ve özel şekillendirmeler yerleştirilir.

8) Tabla

iş parçasının üzerinden sürüldüğü veya üzerine bağlandığı düzgün yüzeyli bir plakadır. Bazı makine tablalaı sabit olup parça üzerinde sürülerek işlenirken, bazı makinelerin tablaları ise hareketli olup, üzerindeki iş parçası ile birlikte sürülür. Makine tablalan çoğunlukla dökme demirden yapılır. Dayanımını arttımak ve eğilmeyi önlemek için, alt kısmı cerçeve şeklinde pekiştrilmiştr. Sürtünmeyi azaltarak parçanın hareketini kolaylaştımak üzerinde yardımcı aygıtların bağlanması için kanal ve delikler bulunur. için, üst yüzeye ince kanallar açılmıştr. Ayrıca, tabla üzerine yabancı aygıtların bağlanması için kanal ve delikler bulunur.

Şekil 7: Tablalar

9) Yardımcı Eklentiler

Makinelerde çalışmayı kolaylaştırmak ve değişik işlemlerin yapılmasını sağlamak için kullanılan aygıtlardır. Bunlar makinenin türüne ve yaptığı işe göre çok çeşitlidir. Bu eklentilerin başlıcaları aşağıda sıralanmıştır:

Sabit Siperler: İşlenen parçanın dayanarak kesiciye göre belirli bir uzaklıkta ve doğrultuda ilerlemesini sağlayan eklentilerdir.

Hareketli Siperler: İşlenecek parçaların belirli bir doğrultuda kesiciye verilmesi için kullanılırlar. Bunlardan kızaklı gönyeler, makine tablası yüzeyine açılmış kırlangıç kuyruğu kanal içerisinde hareket eder. Kesiciye göre 45°'ye kadar ayarlanabilen bu siperlerin boy stop mandalları ve bağlama düzenleri de vardır. Hareketli siperlerin bir başka türü de sürgülü iş tablalarıdır.

Bunlar, mafsallı bir destekle makara üzerinde hareket eder. Sürgülü iş tablaları, daha çok, makine tablalarından taşan büyük parçaların sürekli işlenmesinde kolaylık sağlar. Kullanılmayacağı zaman makine üzerinden çıkarılıp, ayrı bir yerde saklanabilir.

Sıkma ve Bağlama Düzenleri: Gerekli durumlarda, iş parçasının makine tablasi veya siperi üzerine bağlanmasında veya belli bir baskı altında makineye sürülmesinde kullanılan düzenlerdir. Bunların başlıcaları, vidalı, eksantrik kollu, yaylı ve merdanėli sıkma ve bağlama düzenleri olarak sıralanabilir. Şekil 5'de vidalı ve yaylı sıkma düzenine ilişkin iki örnek verilmiştir.

Şekil 8: Vidalı ve Sıkma yay örnekleri

Otomatik İticiler: Sürekli çalışmalarda, parçanın hareketini otomatik olarak gerçekleştiren eklentilerdir. Hemen her makineye takılabilir. Ayrı bir motordan hareket alan teker veya makaralar, işlenecek parçayı belirli bir ilerleme hızıyla kesiciye verir. Parça yüzünün zedelenmemesi ve tutuculuk sağlaması için, bu makara veya tekerlerin çevreleri, sert kauçuk veya plastik bir gereçle kaplanmıştır. Otomatik iticilerle ilgili bazı örnekler, tekil makineler kısmında işlenecektir.

Koruyucular: Çoğu ahşap işleme makinesinde kesiciler, yüksek devirle ve açıkta çalışmaktadır. Bu nedenle, sık sık iş kazaları görülebilmektedir. Bu kazaları önlemek amacıyla özel koruyucular kullanılır. Makinelere göre çok değişik biçimlerde olan bu koruyucular, kesicinin çevresini tamamen veya kısmen kapatarak ellerin korunmasını sağlar. Koruyucular parça kalınlığına göre ayarlanabilir. Şekil 75'de alt freze makine sinde kullanılan bir koruyucu örneği verilmiştir.

Sehpalar: Makinelerde çok uzun boyda ağır parçalar işlenirken, bir baştan desteklik yapmak üzere, çeşitli sehpalar kullanılır. Geniş bir taban veya çatal ayak üzerine oturan ve çoğunlukla makine tablası yüksekliğine göre ayarlanabilen bu sehpaların üzerinde birer silindir bulunur. Parça ileri sürüldüğünde, bu silindir dönerek parça hareketini kolaylaştırır (Şekil 8).

Şekil 9: Destek Sehpası

Ticker