Kalınlık Makinesi

Şekil 1: Kalınlık makinesi

Bir yüzü ve bir cumbası planya makinesinde rendelenmiş iş parçalarının, kalınlıklarını ve genişliklerini eşit ve düzgün bir şekilde çıkarmak amacıyla kullanılan bir rendeleme makinesidir. Otomatik sevk düzeni yardımıyla parça besleme hareketi, otomatik olarak yapılır. Tek taraflı kalınlık makinelerinde, gönyeli bir parça elde edebilmek için, kesinlikle parçanın bir yüz ve bir cumbasının planya makinesinde rendelenmesi gerekir.

Şekil 2: Tek taraflı kalınlık makinesinde parça kalınlığının çıkarılması

Aksi takdirde, parça köşeleri dik açılı olmayabilir. Çift taraflı kalınlık makinelerinde ise buna gerek yoktur. Ancak, bir seferde parçanın iki yüzü rendelendikten sonra, diğer iki kenarın ölçülendirilmesi için çoklu dilme makinelerinden faydalanılmalı veya bir kenar gönyelendikten sonra diğer kenar için makineye verilmelidir.

Kalınlık makinelerinin ana elemanları şunlardır;

• Tabla

Makine gövdesi içinde yatay olarak duran tabla, iş parçalarının, üzerinde kaydırılarak makineden geçirilmesine yarar. Parça kalınlığına göre tabla yükseklik ayarı, otomatik olarak yapılabileceği gibi, bir el volanı yardımıyla yapılır ve parça kalınlığı makine üzerindeki skaladan okunabilir. Tablanın aşağı - yukarı hareketi, eğik düzlemli yataklarla, vidalarla veya düz veya kırlangıç kuyruğu kızaklarla yapılır. Tablanın altında ve tabla yüzeyine göre 0.1-0.3 mm daha yüksekte bulunan alt silindirler, parça geçişindeki sürtünmeyi azaltarak daha rahat hareket sağlarlar. Makinenin büyüklüğü tabla genişliğine göre değişmekte olup 30-160 cm arasında değişir.

• Mil ve Bıçaklar

Kalınlık makinesi mili, planya makinesi mili yapısındadır ve üzerinde 3 veya 4 bıçak bulunur. Mil ve bıçakların uzunluğu, tabla genişliğinden 1 cm kadar daha büyüktür.

• Emniyet Tırnakları

Çalışma esnasında, iş parçasından kopan parçaların dışına ve çalışana fırlamasını önler.

• Üst Sevk Silindirleri

Üst sevk silindirleri, iş parçasını otomatik olarak iterek makineden geçirmeye yarar. Bıçakların önünde ve arkasında olmak üzere, iki adet üst sevk silindiri bulunur. Bıçakların önünde yer alan silindire, itme silindiri denir. Kayma yapmadan parçayı iyice kavraması için, silindirin çevresine oluklar açılmıştır. Değişik kalınlıkta (birbirine yakın) parçaların aynı anda makineden geçirilmesini sağlamak için, itme silindiri çok parçalı ve içten yaylı olarak yapılmıştır. Bıçakların arkasında bulunan silindire çekme silindiri denir. Parçanın rendelenmiş yüzeyini zedelememek için çekme silindirinin yüzeyi düzgündür ve bazı makinelerde lastik ve kauçukla kaplanmıştır. Her iki sevk silindiri de, bıçak uçuş dairesinden 0.5-0.8 mm aşağıda olacak şekilde ayarlanır. Sevk silindirlerin devirleri bir vites düzeniyle artırılabilir veya azaltılabilir.

• Talaş Kırıcı

Bıçaklar ve itme silindiri arasında bulunan talaş kırıcı, parçayı tablaya doğru belirli bir basınçla bastırır ve kesim esnasında kesilen yonganın küçük parçalara ayrılmasını sağlayarak lif yırtılmasını önler. Üst itme silindirine benzer bir şekilde, talaş kırıcı da tek parçalı veya çok parçalı baskı yapabilir. Tek parçalı talaş kırıcılarda, daha ince parçalara baskı yapılamayacağından, bu parçalarda yüzey bozuklukları daha fazladır. Çok parçalı talaş kırıcılar, aynı zamanda emniyet tırnağı görevini de görür. Ayrıca, emniyet tırnağı konmasına gerek yoktur.

• Arka Baskı Kirişi

Bıçaklardan geçtikten sonra, titreşim yapmaması için rendelenen yüzeyin bastırılmasına yarar. Arka baskı kirişi bütün bir parça halinde yapılır ve iki başlardan yaylı olarak çalışır. Talaş kırıcı ve arka baskı kirişi, bıçak uçuş dairesi ile aynı yükseklikte ayarlanır.

Şekil 3: Kalınlık makinesi iç elemanları

Şekil 4: Tek ve çok parçalı talaş kırıcı

Şekil 5: Çoklu parçalı talaş kırıcı

Makinede Çalışma Güvenliği

• İş parçasının boyu, sevk silindirleri eksenleri arasındaki uzaklıktan birkaç cm daha uzun olmalıdır. Bundan kısa parçalar makineye verilmemelidir.

• 1 cm'den daha ince parçalar, alt destek parçası olmaksızın makineye verilmemelidir.

• Parça yüzeylerinde ve içerisinde yabancı cisimler bulunmamalıdır.

• Budaklı, çatlak ve bir yüzü planya makinesinde düzeltilmemiş parçalar makineye verilmemelidir. Parça daima lif yönünde rendelenmelidir.

• Kalınlığı az genişliği fazla olan parçaların genişlikleri bu makinede çıkarılmamalı veya aynı kalınlıkla birkaç parça birden verilmelidir. Aksi durumda, silindirlerin baskısıyla, parça yana eğilir ve açısı bozuk çıkar.

• Talaş veya parçaların fırlama olasılığına karşı, çalışırken makinenin tam ortasında değil yan tarafında durulmalı ve tabla hizasına eğilip makine içine katiyen bakılmamalıdır.

• Makinenin itme silindiri ve talaş kırıcısı tek parçalı ise, bir defada yalnız bir parça rendelenmelidir.

• Parça makineye verilirken veya alınırken, el, tabla hizasından daha içeri sokulmamalıdır.

• Rendeleme sırasında sıkışma olursa, hemen, sevk sistemi ve makine durdurulmalıdır. Makine durduktan sonra tabla aşağı indirilerek parça geri çekilmelidir.

• Uzun parçaların makineden çıkışta sarkmalarını önlemek için bir yardımcı personel veya destek sehpası kullanılmalıdır.

• Talaş kalınlığı, işin özelliğine göre, makineyi zorlamayacak miktarda ayarlanmalıdır.

• Her zaman, talaş emme sistemi kullanılmalıdır.

• Parçanın ilerlemesi, itme silindirine bırakılmalı, başlangıçta parça elle itilmemelidir.

Kalınlık Makinesinde Olası Hatalar ve Sebepleri

Parçanın başlangıç ucunda düşme varsa;

• Ön baskı kirişi yüksek veya zayıf olduğundan parçayı bastırmıyor.

• İtme silindiri yüksek olduğundan parçayı bastırmıyor.

• Alt ön silindir yüksek olduğundan parçayı uçtan kaldırıyor.

Parçanın başlangıç ucunda yükseklik varsa;

• Arka baskı kirişi yüksektir veya yayı zayıf olduğundan parçayı bastımıyordur.

• Alt arka silindir yüksek olduğundan parçayı kaldırmıyordur.

• Üst çekme silindiri yüksek olduğundan parçayı bastırmıyordur.

Parçanın bitiş ucunda düşme varsa;

• Arka baskı kirişi yüksek veya yayı zayıf olduğundan parçayı bastırmıyordur.

• Alt arka silindir yüksek olduğundan parçayı kaldırıyordur.

• Üst çekme silindiri yüksek olduğundan parçayı bastırmıyordur.

Parçanın bitiş ucunda yükseklik varsa;

• Alt ön silindir yüksek olduğundan parçayı kaldırıyordur.

• Arka baskı kirişi düşük olduğundan parçayı fazla bastırıyordur.

Rendelenen yüzeyde lif kopmaları varsa;

• Sevk hızı çok yüksektir.

• Parça, makineye lif yönüne uygun olarak verilmiyordur.

• Parçanın rutubet derecesi yüksektir.

• Talaş kalınlığı çok fazladır.

Rendelenen yüzey dalgalı ise;

• Ön ve arka baskı kirişleri çok yüksek olduğundan parçayı bastırmıyordur.

Parçanın enine kesitinde kalınlık farkı varsa;

• Orta tabla mile paralel değildir.

• Bıçakların ayan bozuktur.

• Alt silindirlerin taşkınlığı tablaya paralel değildir.

• Orta tabla düzgün değildir.

Parça üzerinde talaş ezikleri varsa;

• Talaşların fırlatılması engellendiğinden, talaşlar geriye düşmektedir.

• Aspiratör tesisatının emiş gücü yetersiz olduğundan talaş geriye düşmektedir.

Yüzeyde normal parlama varsa;

• Sevk hızı çok yavaştır.

• Bıçaklar körelmiştir.

Rendelenen yüzeyde parça boyunca izler varsa;

• Bıçak ağızlarında kırık vardır.

• Bıçak ağızlarına parça sıkışmıştır.

• Arka baskı kirişinin tabanı bozuktur.

Parça makineden geçerken sevk doğrultusu kayıyorsa;

• Arka baskı kirişi mile paralel değildir veya yay dengesi bozuktur.

• Üst çekme silindiri mile paralel değildir veya yay dengesi bozuktur.

• Alt silindirlerin ayarı bozuktur.

Parça makinede sıkışıyor veya duraklıyorsa;

• Arka baskı kirişi çok düşük olduğundan parçanın ucu takılıyordur.

• Alt silindirler çok düşük olduğundan, parça yüzeyi tablaya sürtünmektedir.

• Sevk silindirleri çok yüksek olduğundan parçayı bastırmıyordur.

• Talaş kalınlığı çok fazla olduğundan makine aşırı yüklenmektedir.

Makine gürültülü ve titreşimli çalışıyorsa;

• Bıçaklar körelmiştir.

• Makinenin yere bağlantısı zayıf ve dengesi bozuktur.

• Kayış ve kasnaklar ayarsızdır.

• Yataklar eskimiş veya bozulmuştur.

• Tabla yükseklik ayar düzeni gevşektir.

Yüzeyde normal parlama varsa;

• Sevk hızı çok yavaştır.

• Bıçaklar körelmiştir.

Rendelenen yüzeyde parça boyunca izler varsa;

• Bıçak ağızlarında kırık vardır.

• Bıçak ağızlarına parça sıkışmıştır.

• Arka baskı kirişinin tabanı bozuktur.

Parça makineden geçerken sevk doğrultusu kayıyorsa;

• Arka baskı kirişi mile paralel değildir veya yay dengesi bozuktur.

• Üst çekme silindiri mile paralel değildir veya yay dengesi bozuktur.

• Alt silindirlerin ayarı bozuktur.

Parça makinede sıkışıyor veya duraklıyorsa;

• Arka baskı kirişi çok düşük olduğundan parçanın ucu takılıyordur.

• Alt silindirler çok düşük olduğundan, parça yüzeyi tablaya sürtünmektedir.

• Sevk silindirleri çok yüksek olduğundan parçayı bastırmıyordur.

• Talaş kalınlığı çok fazla olduğundan makine aşırı yüklenmektedir.

Makine gürültülü ve titreşimli çalışıyorsa;

• Bıçaklar körelmiştir.

• Makinenin yere bağlantısı zayıf ve dengesi bozuktur.

• Kayış ve kasnaklar ayarsızdır.

• Yataklar eskimiş veya bozulmuştur.

• Tabla yükseklik ayar düzeni gevşektir.